Leernetwerken

Zorgverleners in de eerste lijn zijn generalist en geen specialist als het gaat om verstandelijke beperking. In dit leernetwerk werken medewerkers van zorgorganisatie Prisma, eerstelijns zorgmedewerkers en geestelijk verzorgers van het Centrum voor Levensvragen Oost-Brabant samen om deze kwetsbare groep betere zorg rondom zingeving te kunnen bieden.

Op basis van deze vraag wordt samen geleerd: Hoe kan er vanuit verschillende actoren in de wijk goed worden afgestemd op zingevingskwesties bij mensen met een beperking die zelfstandig in de wijk wonen?

 

Hoe kunnen geestelijk verzorgers in de eerste lijn bijdragen aan de multidisciplinaire zorg voor mensen met morele verwonding? Morele verwonding kan ontstaan wanneer iemand handelingen uitvoert, of er getuige van is, die niet stroken met eigen kernovertuigingen. Het gaat hierbij om existentiële worstelingen waarbij schuld en schaamte een kenmerkende rol spelen. Dit leernetwerk richt zich op zorg voor veteranen thuis met morele verwonding.

Het eerste doel van het leernetwerk is het ontwikkelen van inzicht in de specifieke bijdrage van Geestelijk Verzorgers aan de zorg voor veteranen met morele nood. Hiertoe worden werkwijzen van geestelijke verzorging beschreven aan de hand van casusbesprekingen. De casusbesprekingen worden ook gebruikt met het oog op het tweede doel van het leernetwerk: versterking van interprofessionele samenwerking.

 

Zorgprofessionals komen bij veel kwetsbare cliënten thuis, en komen in aanraking met mensen met zingevingsvragen. Het doel is om binnen de zorgorganisatie aandacht voor zingeving structureel onderdeel te maken van de zorg thuis, waarbij wordt samengewerkt met geestelijk verzorgers. Hiervoor is het nodig dat een aantal vragen worden beantwoord: Wat verstaan we precies onder zingeving? Wat hebben zorgprofessionals nodig om te kunnen signaleren en te bespreken? Wanneer kan worden doorverwezen en naar wie (de geestelijk verzorger of de pastoraal werker)? Wanneer wordt het sociaal netwerk ingeschakeld? Hoe kunnen activiteiten van het team op gebied van zingeving worden gefinancierd? In dit leernetwerk wordt in twee zorgteams van twee verschillende organisaties onderzocht wat nodig is om zorg voor zingeving structureel in te bedden. Hierbij kunnen we denken aan het vergroten van competenties van zorgprofessionals, het vormgeven van werkprocessen om zingeving in de zorg te borgen, het ontwikkelen van tools, en/of het scheppen van randvoorwaarden. Na een verkenning zullen we in dit leernetwerk dit uitwerken, implementeren, bijstellen en evalueren.

 

Dit leernetwerk richt zich op bewoners, professionals en organisaties/stakeholders die te maken hebben met de gevolgen van de gaswinning. Wat is goede geestelijke verzorging in de specifieke context van het aardbevingsgebied Groningen?

Het leernetwerk heeft twee doelen:

1. Allereerst een goede omschrijving geven van de specifieke verhalen en vragen rond zingeving in een context die sterk gekleurd is door maatschappelijk moreel falen en het uitblijven van erkenning van leed.
2. Een tweede leeraspect betreft het in kaart brengen hoe geestelijke verzorging in het aardbevingsgebied bijdraagt aan het hervinden van zingeving, zowel op persoonlijk als op gemeenschapsniveau.

 

Nederland is levensbeschouwelijk steeds diverser van samenstelling. Daarnaast hebben steeds meer mensen geen taal meer voor hun zinervaringen. Wat betekent ‘aansluiten bij de ander’ dan voor een geestelijk verzorger? Welke competenties vraagt dit? Als een geestelijk verzorger de eigen levensovertuiging bij de begeleiding inzet, hoe kan dit dan op een manier gebeuren die voor de cliënt goed is in het contact?

Het leernetwerk heeft twee doelen.

1. Wat betekent het als een geestelijk verzorger ‘aansluit bij de ander?’ Welke competenties vraagt dit van de geestelijk verzorger?
2. Wat betekenen de termen spirituele en morele zelfexpressie van de zorgverlener en representatie door de geestelijk verzorger in een steeds verder onkerkelijke en seculiere context?

 

Aandacht voor hoop kan een rol spelen in het signaleren van zingevingsvragen bij patiënten met een chronische aandoening. Als er een doorverwijzing plaatsvindt naar een geestelijk verzorger, hoe kan hij/zij dan vanuit hoop een goede begeleiding geven van de zingevingsvragen? Hoop omvat zowel positieve kanten (‘hoop doet leven’), als negatieve kanten: wanhoop, hopeloosheid, angst en grote onzekerheid.

Het onderzoek van het leernetwerk wil verhelderen hoe geestelijk verzorgers huisartsen kunnen trainen in het signaleren en bespreken van hoop met hun patiënten met een chronische aandoening.

Een tweede vraag die centraal staat: hoe kan aandacht voor hoop huisartsen helpen bij het signaleren van behoefte aan het bespreken van zingeving bij patiënten met een chronische aandoening?

 

De expertise qua geestelijke verzorging (GV) in de kinderpalliatieve zorg (KPZ) is gecentreerd in de academische kinderziekenhuizen. KPZ vindt toenemend thuis plaats. GV in de 1e lijn is in ontwikkeling. Het leernetwerk wil inzicht krijgen in hoe ketenzorg vorm kan krijgen en hoe continuïteit van geestelijke zorg, afgestemd op de behoeften van ouders kan worden geborgd. De leergemeenschap kan een katalysator zijn voor het verspreiden van regionale initiatieven en geleerde lessen.

 

Armoede en laaggeletterdheid hebben impact op alle aspecten van iemands leven. Hoe kan een geestelijk verzorger optimaal aansluiten bij de zingevingsvragen van mensen die laaggeletterd zijn en/of in armoede leven? Vragen die het leernetwerk wil beantwoorden:

1. Welke kennis, vaardigheden en attitude moet een gv'er zich eigen maken, om aan te sluiten bij mensen die laaggeletterd zijn en levensvragen hebben?
2. Welke kennis, vaardigheden en attitude moet een gv'er zich eigen maken, om aan te sluiten bij mensen die in structurele armoede leven en levensvragen hebben?

 

Hoe kan het signaleren en verkennen van levensproblemen van cliënten in de thuissituatie worden bevorderd? Tot nu toe worden levensvragen maar bij een beperkt aantal cliënten herkend. Het leernetwerk wil zorgverleners opleiden in het herkennen van deze vragen. En het wil GV’ers helpen in het bijstaan van zorgverleners bij het herkennen van levensvragen, en in het tijdig doorverwijzen in geval van crisis.

 

Dak- en thuislozen met justitiële documentatie hebben vaak veel levensproblemen. Hoe kan aandacht voor levensvragen bijdragen aan goede ondersteuning van deze kwetsbare mensen? In dit leernetwerk staat de beschrijving van de praktijk als manier om kennis op te doen, centraal.

Hoe kan geestelijke verzorging voor deze doelgroep profiteren van de professionalisering van de geestelijke verzorging elders, met name in het kader van GV Thuis? Welke goede praktijken van geestelijke verzorging in dit domein kunnen worden beschreven? Welke bijdrage leveren deze praktijken aan goede begeleiding binnen de keten van zorg en re-integratie? En hoe leren geestelijk verzorgers en andere hulpverleners samen te werken en af te stemmen op elkaars hulpaanbod?

 

Mensen met dementie wonen steeds langer thuis. In dit leernetwerk onderzoeken diverse betrokkenen wat dementie en mantelzorg verlenen betekent voor existentiële en alledaagse zingeving tijdens het ziektetraject.

 

Jonge mensen met psychische problematiek moeten door wachttijden vaak wachten op hun behandeling. Welke ‘aandacht voor zingeving’ heeft een jongere die op een wachtlijst van Jeugd GGZ wordt geplaatst nodig van zorgprofessionals om ondersteund te worden bij het behouden van perspectief en om te voorkomen dat de jongere in een vacuüm terecht komt gedurende de wachttijd?

 

Mensen die een inloophuis bezoeken, hebben vaak een klein netwerk. Hoe kan het aandachtig nabij zijn van beroepskrachten en vrijwilligers de ervaring van zin van de bezoekers vergroten?

 

Mensen met een migratie-achtergrond en hun sociale omgeving hebben behoefte aan mensen in hun omgeving die hun specifieke culturele achtergrond kennen. Zo kan er passende zorg voor zingeving worden geboden.

 

Er is een groep studenten en jonge professionals die kampt met gevoelens van eenzaamheid en klachten die horen bij burnout. Hoe kan aandacht voor hun zingeving bijdrage aan hun coping?

 

Jonge mensen hebben een eigen taal voor zingeving. Hoe kunnen we hen gevoelig maken voor de dimensie van zingeving wanneer ze kampen met o.a. depressie of eenzaamheid?