1.2 Op zoek naar zin bij chronische stress (bij armoedeproblematiek)

Zingeving gaat niet altijd vanzelf. In het leven zijn er talloze uitdagingen waardoor mensen (weer) op zoek gaan naar de zin in hun leven. Ziekte is een belangrijke uitdaging, maar uit onderzoek blijkt ook dat mensen met een laag inkomen minder zin in het leven ervaren dan rijkere mensen. Mensen met armoedeproblematiek zijn vooral bezig zijn om de urgente situaties het hoofd te bieden en dit veroorzaakt chronische stress. Hierdoor is het moeilijk om aandacht te besteden aan datgene waar het in het leven voor hen echt om gaat. Ook hulpverleners zijn vaak bezig met het voortdurend blussen van brandjes. In actieonderzoek Linking-Zin Rotterdam is een kaartenset ontwikkeld waarmee cliënt en ondersteuner meer zicht krijgen op de belangrijke vragen in het leven zodat betekenisvolle ondersteuning geboden kan worden. In deze workshop leerden deelnemers te werken met deze kaartenset zodat ze meer handvatten hebt om mensen met armoedeproblematiek te ondersteunen vanuit zingeving. Lees hier meer over Linking-Zin en beluister hier de podcast.

drs. Mariëlle Hobbelen, Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam, drs. Hassan Bakir, Laurens & dr. Susan Hupkens, Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam

1.3 Leren over zingeving in de eigen werkpraktijk met de toolbox 'Zorg voor Zingeving'

In deze workshop maakten deelnemers kennis met een toolbox die helpt de aandacht voor en begeleiding bij zingeving te versterken. Het doel van de toolbox ‘Zorg voor Zingeving’ is om te reflecteren hoe een professional inhoud geeft aan de ‘zorg voor zingeving’ die cliënten nodig hebben. Daartoe zijn er drie instrumenten ontwikkeld die helpen hierover in gesprek te gaan met cliënten. Leidende vragen daarbij zijn: zitten jullie samen op de goede weg? Welke zingevingsthema’s zijn bij de cliënt aan de orde? En hoe zit dat in de werkrelatie? Na een korte uitleg over de totstandkoming en het doel van de toolbox, zijn de deelnemers aan de hand van de toolbox in gesprek gegaan over hoe we zingeving tegenkomen in de eigen werkpraktijk en onze ontwikkel- en ondersteuningsbehoeften daarbij. Lees meer over het project en de toolbox.

drs. Ilse Frank, geestelijk verzorger Centrum voor Levensvragen Midden-Nederland, drs. Marieke Steerenberg, huisartsenpraktijk De Groene Kernen & prof. dr. Gaby Jacobs, Universiteit voor Humanistiek

1.4 Zinsitief. Samenwerken aan zingeving in het sociaal domein.

Zinsitief is het actie-onderzoek dat de sensitiviteit voor zingeving van thuiswonende ouderen en de samenwerking tussen geestelijke verzorging en sociaal werk heeft onderzocht. In deze workshop werden ervaringen ten aanzien van competentie-ontwikkeling en samenwerkingsstructuren gedeeld. Aan de hand van een casus werden een aantal praktijk gerelateerde vragen onderzocht. Wat is er voor nodig om wederzijdse competenties in het signaleren van zingeving te vergroten, hoe scholen we elkaar en hoe komen we tot goede en structurele vormen van samenwerking?

drs. Theo van Leeuwen, dr. Franka Bakker, Hogeschool Windesheim

1.5 Zinvolle afstemming

Goede zorg voor zingeving vraagt om interdisciplinaire samenwerking tussen zorgverleners, geestelijk verzorgers en vrijwilligers. Maar wat kun je verwachten van elkaar daarin? En hoe verwoord je jouw bijdrage? In deze workshop gingen deelnemers in gesprek met elkaar, op zoek naar de raakvlakken en verschillen tussen disciplines in zorg voor zingeving. Daarbij was er ook aandacht aan individuele verschillen; niet iedereen binnen een discipline heeft evenveel affiniteit met zingeving. Hoe ga je daarmee om? Deelnemers kregen een indruk van inter- en intradisciplinaire verhoudingen in zorg voor zingeving en hebben handvatten gekregen om hier op een vruchtbare manier het gesprek over aan te gaan. Bekijk de presentatie hier.

dr. Anja Visser, Rijksuniversiteit Groningen & drs. Selma Haverkate, geestelijk verzorger bij DrieGasthuizenGroep

2.1 Creatieve werkvormen voor activerende geestelijke verzorging

Uit onderzoek blijkt dat narrativiteit, materialiteit, lichamelijkheid en verbeelding belangrijke en werkzame elementen zijn om een spirituele laag te raken bij mensen. Het kan een gesprek verdiepen als je als geestelijk verzorger deze elementen actief inzet in je gesprekken met cliënten. Dit vraagt van een geestelijk verzorger kennis, voorbereiding en oefening met hoe deze elementen concreet in te zetten in het werk. In deze workshop maakten deelnemers kennis met verschillende creatieve werkvormen zoals het werken met een levenslijn, een meditatieve visualisatieoefening en het geven van verbeeldende voorbereidingsopdrachten aan een cliënt. Deelnemers hebben gereflecteerd op hoe je deze werkvormen kunt integreren in je werk.

drs. Iris Wierstra, Tilburg University en Universiteit voor Humanistiek. dr. Anke I. Liefbroer PhD, Tilburg University & drs. Annemarie Foppen, Vrije Universiteit Amsterdam

2.2 Interprofessioneel werken: praktische handreikingen voor professionals

Tijdens het actieonderzoek 'Zinvol Samenwerken in de Thuissituatie' is samen met diverse professionals veel kennis opgedaan en tools ontwikkeld om interprofessioneel samenwerken rond zorg voor zingeving vorm te geven in de praktijk in regionale netwerken. In de workshop zijn de theoretische kaders gedeeld, en is vooral met de deelnemers gewerkt met de praktische uitwerking daarvan, om zelf aan de slag te kunnen in de eigen professionele praktijk. Bekijk de presentatie van de workshop en hier de e-learning 'interprofessioneel samenwerken rond zingeving in de thuissituatie'. 

dr. Aliza Damsma Bakker, Viaa & Drs. Anita Zandbergen, Viaa

2.3 Zorg voor Zingeving: een taak van alle zorgverleners!

“Dan krijg je een knal voor je harsens, dat wil je niet weten”, vertelt een palliatieve patiënt over het horen van de diagnose kanker. Daarna moet je “…behalve aan je lichamelijke herstelproces ook werken aan je geestelijke herstelproces.” Patiënten kunnen naast lichamelijke, sociale en psychische zorg, soms ook de behoefte hebben aan zorg rondom wat voor hen van betekenis is. Zij worstelen misschien met een levensvraag, of hebben niet zo’n zin meer in de dag. In deze workshop gingen deelnemers aan de slag met hoe zorg voor zingeving eruit kan zien. Dit is gedaan aan de hand van drie vragen:

1. Hoe kan ik aandacht geven aan de zingevingsdimensie?
2. Hoe begeleid ik een gesprek rondom zingeving?
3. Wanneer verwijs ik door naar een geestelijk verzorger?

In PLOEG-3 zijn drie signalerings- en verwijzingstools ontwikkeld. In deze workshop is het Zakkaartje Zingeving gepresenteerd en hebben deelnemers geleerd hoe deze tool kan ondersteunen bij zorg voor zingeving.

drs. Marc Rietveld, geestelijk verzorger UMC en betrokken bij Zin in Utrecht

2.4 Zorg voor zingeving, met de "SBARR en zingeving palliatieve zorg"

Patiënten kunnen naast lichamelijke, sociale en psychische zorg, soms ook de behoefte hebben aan zorg rondom wat voor hen van betekenis is. Zij worstelen misschien met een levensvraag, of hebben niet zo’n zin meer in de dag. In deze workshop gingen deelnemers aan de slag met hoe zorg voor zingeving eruit kan zien. Dit is gedaan aan de hand van drie vragen:

1. Hoe kan ik aandacht geven aan de zingevingsdimensie?
2. Hoe begeleid ik een gesprek rondom zingeving?
3. Wanneer verwijs ik door naar een geestelijk verzorger?

In PLOEG-3 zijn drie signalerings- en verwijzingstools ontwikkeld. In deze workshop is het gespreksinstrument SBARR en zingeving palliatieve zorg gepresenteerd, dat kan ondersteunen bij zorg voor zingeving. Bekijk hier de presentatie.

Mirjam Heikens MEd, geestelijk verzorger, Gezondheidscentrum Levinas & dr. Annelieke Damen, Universiteit voor Humanistiek

2.5 Zorg voor zingeving in het ECD/EPD

Patiënten kunnen naast lichamelijke, sociale en psychische zorg, soms ook de behoefte hebben aan zorg rondom wat voor hen van betekenis is. Zij worstelen misschien met een levensvraag, of hebben niet zo’n zin meer in de dag. In deze workshop gingen deelnemers aan de slag met hoe zorg voor zingeving eruit kan zien. Dit is gedaan aan de hand van drie vragen:

1. Hoe kan ik aandacht geven aan de zingevingsdimensie?
2. Hoe begeleid ik een gesprek rondom zingeving?
3. Wanneer verwijs ik door naar een geestelijk verzorger?

In PLOEG-3 zijn drie signalerings- en verwijzingstools ontwikkeld. In deze workshop is de vragenlijst ECD/EPD zingeving gepresenteerd. 

drs. Oscar Kerkman, verpleegkundige en ambassadeur Zingeving bij Cordaan & dr. Annemiek de Jonge, Hogeschool Viaa

2.6 Met wie ben je verbonden? Professionele netwerken in kaart.

Als geestelijk verzorger, zorgverlener of vrijwilliger werk je niet alleen. Je staat in relatie met bestuurders, leidinggevenden, financiers, andere geestelijk verzorgers/zorgverleners/ vrijwilligers, verwijzers, aanvragers van scholingen, aanvragers van advisering en de mensen die je begeleidt. Om zichtbaar en vindbaar te zijn is het belangrijk om actief contact te onderhouden met veel van deze relaties. Hoe pak je dat aan? Met wie ben je verbonden? Met wie wil je je verbinden? Welke (poging tot) verbinding kun je beter loslaten? Welke rol spelen deze mensen in je netwerk? Wat is een goede manier om contact te onderhouden? In deze workshop hebben deelnemers met een zogenaamde ‘krachtenveldanalyse’ gewerkt om deze vragen te beantwoorden, en een beeld gekregen hoe het eigen netwerk eruit ziet en ideeën gekregen voor het onderhouden en inzetten ervan. Bekijk de presentatie.

dr. Anja Visser, Rijksuniversiteit Groningen